انواع صنایع دستی چوبی

صنایع دستی چوبی یکی از صنایع قشنگ و جذاب صنایع دستی می باشد که هر کسی با دیدن آن به هنر و زیبایی آن پی می برد. یک تاثیر قشنگ و زیبای چوبی که با دست خلق شده می باشد، تا سالها نشان دهنده ذوق جان‌آفرین آن می باشد و از آنجایی که مواد اولیه ی آن که چوب می باشد در بخشهایی از ایران به بسیاری و به طور طبیعی وجود دارند، انواع محصولات صنایع دستی که از چوب و یا ساقه ی درختان ساخته می شوند نیز مورد استقبال قرار گرفته می باشد

پیکر تراشی (احجام چوبی سنتی ) :

پیکرتراشی چوب یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی می باشد که در آن پیکر تراش از احجام هندسی، آناتومی عمومی بدن انسان و پرندگان و حیوانات را در حالات مختلف طرح‌ریزی کرده و با استفاده از وسیله و چوب مناسب طرح های مختلفی را به چوب انتقال میدهد و پیکر تراشی مینماید و آثار نفیس تاریخی از خود به یادگار میگذارد .

خراطی چوب :

خراطی چوب از جمله صنایع چوبی دستی ایران زمین می باشد، که از گذشته های دور تداول و تدریج خود را در این زمینه حفظ کرده می باشد. عمدتا این صنایع چوب را در نقاط پر چوب کشور بیشتر می توان رویت کرد.

در هنر خراطی به چوب های (نرم و مرطوب) چون: چوب سفید ،گردو، چنار، توسکا، بید و…می توان اشاره کرد. این صنایع چوبی دستی توجه بسیاری از جهانگردان را به خود جلب کرده تا نمایان گر و تصویرگر بخشی از هنر ایرانی باشد.

هنر خراطی که ترکیبی از حرکات دورانی دستگاه و تراشکاری هایی به سبک متقارن و افقی می باشد .که امروزه ابزارهای چوبی قدیم ،جای خود را به وسیله های برقی و فلزی داده اند که در سرعت و آسودگی طراحان نیز تاثیری حائز اهمیت را اعمال کرده می باشد .

معرق :

یکی از زیباترین هنرها و قشنگ ترین کارها بر روی چوب معرق می باشد. از راه برش با سوزن به طور قشنگ و دقیق طرح های چوبی زیبا پدید می آید که سپس روغن کاری می شود تا براق گردد . لازم به ذکر می باشد که چوب هر درخت به طور طبیعی دارای رنگ مخصوص به خود می باشد که از این ویژگی برای ایجاد رنگ و بافت گوناگون در این گرایش ی صنایع دستی چوبی استفاده می شود . معرق در کلمه به معنی وصله می باشد . این هنر بیشتر برای تزئین به کار می رود و از جمله مهمترین محصولات آن می توان به سطح میز، انواع تابلوی نقاشی و خطاطی که به صورت معرق چوب انجام می شوند، تزئین لوازم چوبی مشابه کتابخانه و بوفه اشاره کرد. این شاخه ی صنایع چوب را می توان یکی از گرایش های مهم در کارگاه های کوچک و یا مشاغل خانگی به شمار آورد.

خاتم کاری :

خاتم هنر آرایش‌کردن سطح اشیاء با مثلث های کوچکی می باشد که طرحهای گوناگون آن همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده می باشد . این شکل های هندسی را با قرار دادن مثلث هایی کوچک در کنار هم نقشبندی می کنند . می توان گفت کار خاتم نقشه های هندسی تشکیل شده از مثلثهای متساوی الاضلاع می باشد که از عاج ، استخوان ، چوب و مفتول برنج ساخته شده و معمولا به کلفتی دو میلیمتر در سطح اشیاء چسبانده می شوند .

حصیربافی :

یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی می باشد که به ویژه در بین روستاییانی که در کنار دریا و رودخانه زندگی می کنند ، رواج بیشتری دارد و علت آن گیاهان خودرویی می باشد که در این مناطق و به ویژه در کنار مرداب ها می رویند. مواد اولیه ی حصیربافی حاوی ساقه ی گندم ، برنج ، درخت نخل، گیاهانی مشابه بامبو و ارغوان می باشد . در ایران این صنعت مختص شهرهای جنوبی می باشد که دارای درخت های نخل هستند. البته در جاهای دیگر نیز تولید می شود اما بیشترین سهم آن مربوط به مناطق جنوبی می باشد که از برگ درخت خرما انواع سبد، زیرانداز ، کاسه و سفره می سازند. مرواربافی، چم بافی، سبد بافی و ترکه بافی از زیرشاخه های حصیربافی هستند.

منبت کاری :

منبت کاری از جمله هنرها و صنایع چوبی دستی می باشد،که نقش بازي كردن و نگارهایی به صورت برجسته را به تصویر می کشد و از کنده کاری روی چوب حاصل میشود. اولین تاریخچه ی منبت کاری به گذشته های دور برمیگردد که با وسیله های آسان به کنده کاری روی چوب ها می پرداختند و البته  به دلیل شرایط آب و هوایی مختلف و سن نه چندان زیاد چوب مورد صدمه قرار گرفته اند و مقاومت خود را از دست داده اند .

مشبک کاری با چوب :

یکی از صنایع دستی _کاربردی ((مشبک چوب )) نام دارد .مشبک کاری اغلب با دیگر هنر های مرتبط با چوب (خصوصا منبت) همراه می شود. برای اجرای مشبک کاری ، پس از پیاده کردن طرح مورد نظر بر روی چوب ، قسمتهای منفی طرح را به کمک ابزاری چون مغار و اره مویی خارج می سازند ،تا طرح اصلی به صورت مشبک باقی بماند .معمولا طرح باقی مانده را نیز منبت کاری میکنند تا طرح ، بُعد پیدا کند و زیبا تر شود .

ارسی : 

نوعی پنجره چوبی می باشد که دارای طرح ها و ابعاد گوناگون می باشد و حاوی شیشه های رنگی می باشد که امروزه دیگر ساخت آن کم شده می باشد و تنها برای زیبایی و دکور و در مقیاس کمتر از سابق تولید می شود. از مهمترین خواص این پنجره ها می توان به زیبایی و نقش بازي كردن هندسی اشاره کرد و به علت ریز بودن شبکه های این پنجره و شیشه های رنگی ، علاوه بر اینکه نور از بیرون به داخل اتاق داخل می شد، امکان دید از بیرون به داخل اتاق را کم می کرد و به همین دلیل در منزل های قدیمی زیاد محبوب بود . در منزل های قدیمی کاشان، یزد و اصفهان پنجره های زیبایی از نوع ارسی وجود دارد.

سوخت روی چوب :

در هنر سوخت روی چوب ، قالب های مختلفی از جنس فولاد یا برنج تهیه می کنند که دارای نقوش سنتی مورد نظر می باشد . با داغ کردن این قالب ها بر روی آتش و فشردن آن بر روی چوب و انتقال تاثیر این سوختگی آثار هنری زیبایی پدید می آید که موارد مصرفی چون رویه ی میز و مبلمان و جعبه جواهر و … دارد .

سازهای موسیقی :

این گرایش جز مهجورترین صنایع دستی چوبی می باشد. انواع سازهای سنتی موسیقی مشابه سنتور، تار، سه تار، ویولن، کمانچه، فلوت و غیره از چوب های محکم و مناسب ساخته می شوند. نوع چوب به کار رفته در آنها و استادکار یا کارگاهی که تولید کننده ی این سازها می باشد ، از جمله ی مهمترین عوامل کیفیت ساز به شمار می روند . برای اتمام ساخت یک ساز در کنار چوب از پوست حیوانات و سیم نیز استفاده می شود .

نازک کاری چوب :

نازک کاری نیز یکی از صنایع دستی زیبای ایران می باشد. نازک کاری روی چوب ، از جمله گرایش های جوراجور و با بها چوب می باشد که طی آن ، چوب بر اساس طرح و نقش بازي كردن مورد نظر ، روکش می شود . با این شیوه ، محصولات قشنگ و نازک چوبی در نهایت ظراف و با تمرکزفکر و زیبایی تولید می شود .